Της Μαρίας Μαρτόγλου*
Συχνά διαβάζουμε άρθρα – κυρίως στο διαδίκτυο – αναφορικά με τα «προγράμματα ζωοθεραπείας» σε ελληνικά νοσοκομεία αλλά οι περισσότερες πληροφορίες που περιλαμβάνονται σε αυτά είναι τουλάχιστον ανακριβείς, για να μην πω ψευδείς, και το φωτογραφικό υλικό οι συντάκτες το έχουν αλιεύσει από το διαδίκτυο και προέρχεται συνήθως από το εξωτερικό, δηλαδή πρόκειται για εικόνες «αρχείου».
Θέλοντας να συμβάλλω ώστε να μπει ένα τέλος στην παραπληροφόρηση, θα επισημάνω κάποια στοιχεία που συγκέντρωσα αναφορικά με το τι ισχύει στη χώρα μας για την εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων, καθώς ούσα νοσηλεύτρια στο αντικαρκινικό νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, έχω ασχοληθεί με τα ευεργετικά οφέλη από την επαφή των ασθενών με τα ζώα.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως σε ό,τι άφορα τη θεραπεία με την υποστήριξη ζώων ή αλλιώς διεθνώς Animal Assisted Therapy (AAT) ότι δεν υπάρχει νομοθεσία που να επιτρέπει την είσοδο ενός ζώου θεραπείας σε οποιοδήποτε νοσοκομείο. Αυτή η απαγόρευση ισχύει για κάθε δημόσιο νοσηλευτικό ίδρυμα είτε είναι Γενικό, Πανεπιστημιακό ή Ειδικό όπως είναι τα αντικαρκινικά, τα οποία είναι τρία - δηλαδή το «Θεαγένειο» Θεσσαλονίκης, ο «Άγιος Σάββας» Αθήνα, το «Μεταξά» Πειραιάς - το Ογκολογικό «Οι Άγιοι Ανάργυροι» στην Αθηνά, καθώς και το «Παίδων» επίσης στην Αθήνα.
Τι πρέπει να αλλάξει στη νομοθεσία
Θα πρέπει ή να τροποποιηθεί ο νόμος 4235/2014, που στην παράγραφο 10 στο άρθρο 9, αναφέρει τα εξής: «Δεν επιτρέπεται επαναφορά ζώων σε περιοχές με νοσοκομεία, σχολεία, αθλητικά κέντρα, αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας, στους χώρους αποβίβασης και επιβίβασης ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στα λιμάνια, στα αεροδρόμια κλπ» ή θα πρέπει να ψηφιστεί καινούργιος νόμος που να επιτρέπει την είσοδο πιστοποιημένων ζώων θεραπείας και ζωοθεραπευτών, οι οποίοι είτε εργάζονται ήδη στο νοσοκομείο αυτό π.χ. γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, φυσιοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί κ.τ.λ. είτε οι επιστήμονες Υγείας ανήκουν σε κάποιο οργανισμό και βοηθούν με τις επισκέψεις τους ασθενείς.
Η απαγόρευση που προανέφερα δεν αφορά του σκύλους βοηθούς (τυφλών ατόμων κ.ά.) Guide Dogs, που έχουν πρόσβαση παντού, και υπάρχει νομοθεσία (ν.3868/2010), η οποία από το 2010 επιτρέπει την είσοδο τους οπουδήποτε.
Έρευνες μόνο σε ψυχιατρικούς ασθενείς και σε παιδιά έχουν γίνει στην Ελλάδα
Έρευνες που έχουν γίνει στην Ελλάδα σχετικά με τα ζώα θεραπείας και την επίδραση τους σε ασθενείς, που νοσηλεύονταν σε νοσοκομείο, αλλά αυτές πραγματοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης την οποία οι επιστήμονες έλαβαν από το Υπουργείο Υγείας, την αρμόδια Δ.Υ.ΠΕ. και τη διοίκηση του νοσηλευτικού ιδρύματος. Εφαρμογή προγραμμάτων θεραπείας έχουν γίνει - εκτός από τους ψυχιατρικούς ασθενείς - και σε παιδιά για ερευνητικές εργασίες και διδακτορικές διατριβές.
Το ζώο σε αυτές τις έρευνες δεν ήταν θεραπείας, δεν ήταν σκύλος, γάτα ή άλογο. Ήταν ένα μικρόσωμο ζώο π.χ. κουνελάκι ή ινδικό χοιρίδιο που χρησιμοποιήθηκε ως πειραματόζωο και μόνο και όχι ως ζώο θεραπείας λόγο του ισχύοντα απαγορευτικού νόμου.
Η λέξη πειραματόζωο στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχει να κάνει με τα εργαστήρια στα οποία τα ζώα κυριολεκτικά βασανίζονται, αλλά χαρακτηρίζει το ζώο - μέσο για τους σκοπούς της έρευνας. Αυτά δε τα ζώα δεν είχαν επαφή με τους ασθενείς, παρά μόνο αν είχε προηγηθεί η γραπτή συγκατάθεση των ασθενών.
Για την εφαρμογή προγράμματος με ζώα θεραπείας είτε σε μια κλινική ή σ’ ένα τμήμα, Παθολογικό ή Χειρουργικό απαιτείται να κατατεθεί αίτηση στο Υπουργείο Υγείας με αριθμό πρωτοκόλλου με κοινοποίηση στην αρμόδια Δ.Υ.ΠΕ., να υπάρχει συγκατάθεση των ασθενών, να δοθεί έγκριση από τον διευθυντή της κλινικής, να υπογραφεί έγκριση του διευθυντή ιατρικής και νοσηλευτικής υπηρεσίας και άλλων επιστημονικών φορέων και το κυριότερο η έγκριση από το διοικητικό συμβούλιο του νοσοκομείου να φέρει και την υπογραφή του διοικητή για επικύρωση.
Πιλοτικά προγράμματα μόνο στα στρατιωτικά νοσοκομεία
Στα στρατιωτικά νοσοκομεία της χώρας τα οποία υπάγονται στο Γενικό Επιτελείο Στρατού (Γ.Ε.Σ.) εφαρμόζονται κατά καιρούς πιλοτικά προγράμματα θεραπείας και μόνο. Αυτό εφαρμόζεται μόνο σε ψυχιατρικούς ασθενείς κυρίως σε ιατρεία, δηλαδή εξωνοσοκομειακές μονάδες, είτε σε μια ψυχιατρική κλινική ή τμήμα και αυτό με άδεια του διευθυντή κλινικής, των ασθενών, έγκριση από το Γ.Ε.Σ. και τη διοίκηση του νοσηλευτικού ιδρύματος, και ποτέ δεν έχει εφαρμοστεί σε ασθενείς παθολογικών ή χειρουργικών τμημάτων.
Σημαντικό για την εφαρμογή των παραπάνω πιλοτικών προγραμμάτων είναι ότι τα στρατιωτικά νοσοκομεία έχουν διαφορετικό κανονισμό σε σχέση τα πολιτικά νοσοκομεία (Γενικά – Πανεπιστημιακά) τα οποία υπάγονται στο Υπουργείο Υγείας.
Στην Ελλάδα οι αναγνωρισμένοι φορείς που να ασχολούνται με τα ζώα θεραπείας είναι εξαιρετικά λίγοι σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου υπάρχουν αρκετοί και συνεργάζονται με επιστήμονες υγείας οι οποίοι δουλεύουν στα νοσοκομεία ή είναι επιστήμονες Υγείας που εργάζονται σαν εθελοντές στην ομάδα του φορέα αυτού, και έχουν μεταξύ άλλων και εγκεκριμένο πτυχίο ζωοθεραπείας. Στην Ευρώπη αυτή η πιστοποίηση δίνεται από τον οργανισμό «European Society for Animal Assisted Therapy».
Δεν είμαι ζωοθεραπεύτρια, δεν έχω αναγνωρισμένο πτυχίο από κάποια χώρα της Ε.Ε. στη ζωοθεραπεία, ούτε επίσης έχω ζώο θεραπείας. Δουλεύω σε νοσοκομείο και αγαπώ αυτό που κάνω, όπως και τα ζώα αλλά διαπιστώνω πως πολλοί δεν γνωρίζουν τι ισχύει πραγματικά σε ό,τι αφορά τα ζώα θεραπείας γι’ αυτό και αισθάνθηκα την ανάγκη να σας περιγράφω την πολυπλοκότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος, που για να εφαρμοστεί θα πρέπει αρχικά να προσπεράσει τη γραφειοκρατία.
Για την εφαρμογή προγράμματος της ζωοθεραπείας σ’ ένα δημόσιο ελληνικό νοσοκομείο ο δρόμος είναι μεγάλος και εύχομαι κάποτε να γίνει πράξη.
Αξιοποίηση ζώων σε προγράμματα πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης
Ο νόμος 4238/2014 στο άρθρο 33 ορίζει τα εξής: «1. Σε προγράμματα και δράσεις πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης προβλημάτων σωματικής, ψυχικής και νοητικής υγείας σε επίπεδο παροχής Π.Φ.Υ., δύναται να αξιοποιούνται ζώα συντροφιάς και κατοικίδια ζώα, καθώς και σκύλοι βοηθείας. 2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός, το είδος των προγραμμάτων, τα είδη και τα κριτήρια επιλογής των διαφόρων τύπων των διαφόρων ζώων που συμμετέχουν στα προγράμματα, οι διαδικασίες έγκρισης, οργάνωσης, λειτουργίας, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια που σχετίζεται με τα προγράμματα, τις υπηρεσίες και τους φορείς που τα αναπτύσσουν.».
Οι κοινές υπουργικές αποφάσεις που αναφέρει ποιες είναι οι προϋποθέσεις δεν εκδόθηκαν ποτέ συνεπώς το άρθρο μένει μετέωρο…
*Η Μαρία Μαρτόγλου είναι νοσηλεύτρια [Medical Surgical (c), RN, MSc, PhD(c)], στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο» και παράλληλα είναι μέλος του Φιλοζωικού Σωματείου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΓΟΣ» και του Καταφυγίου Zώων Animal Refuge.
Διαβάστε επίσης:
Εκπαιδεύει τον σκύλο φύλακα – άγγελο της Ασπασίας που πυροβολήθηκε από τον πατέρα της
Οι σκύλοι πράγματι μπορούν να μυρίσουν τον καρκίνο αλλά συχνά κάνουν και λάθος
Ο ύπνος με κατοικίδια στη βρεφική ηλικία μειώνει τον κίνδυνο άσθματος
Τα σκυλιά έχουν παρόμοια κοινωνική νοημοσύνη με τα μικρά παιδιά
Ο σκύλος έκανε τον Φώτη να μιλήσει μετά από τρία χρόνια σιωπής!
Πρωτοποριακή έρευνα για να βοηθηθούν από τους σκύλους οι χρόνια πάσχοντες
Πολύ σημαντικά τα κατοικίδια στη ζωή των παιδιών
Οι γυναίκες που εγκυμονούν ΔΕΝ κινδυνεύουν από τις γάτες
Τα ζώα πρωταγωνιστές στο Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας!
Χανιά: Ο 18χρονος ασθενής απέδειξε ότι τα σκυλιά δεν είναι επιθετικά!
Π.Φ.Π.Ο. προς υπουργό Υγείας και ΥΠ.Α.Α.Τ.: «Τα δελφίνια δεν θεραπεύουν»
Άξελ: Ένα κακοποιημένο σκυλί που πλέον μαθαίνει στα παιδιά να καταλαβαίνουν τα ζώα
Η σκυλίτσα της SAPT Hellas βοηθάει κοριτσάκι με αυτισμό να περπατήσει!
Επιτρέψτε στα παιδιά σας να ζουν μαζί με τα ζώα μόνο καλό τους κάνει!
Η Αμερικανική Επιθεώρηση Παιδιατρικής «απαντάει» στις ανοησίες του διοικητή…
Θεσσαλονίκη: Η ανάπηρη σκυλίτσα Φράνκα βοηθάει ανθρώπους με ειδικές ανάγκες
Τα παιδιά του ΚΕ.Θ.Ε.Α. υιοθέτησαν & φροντίζουν τον σκύλο που εγκαταλείφθηκε στον Άλιμο
Πρωτοποριακή έρευνα για να βοηθηθούν από τους σκύλους οι χρόνια πάσχοντες
Βοηθήστε μας να συνεχίσουμε να σας ενημερώνουμε για όσα συμβαίνουν στα ζώα στην Ελλάδα ενισχύοντας το www.zoosos.gr
